Powstanie Wielkopolskie – Zdobycie Ławicy

Bitwa o Ławicę rozegrała się w nocy z 5 na 6 stycznia 1919 roku.

To w tej wówczas pod-poznańskiej wsi zlokalizowane było niemieckie lotnictwo wojskowe, które zagrażało Poznaniowi w tych pierwszych dniach Powstania. Zdobycie Ławicy – świt 6-go stycznia 1919 roku – to data takiej jedynej, prawdziwej bitwy w bliskości Poznania, w okresie Powstania Wielkopolskiego.

Dla Polski tamtych czasów było to wielkie militarne zwycięstwo, o którym przez lata nikt wystarczająco dobitnie nie wspominał. Trudno to sobie być może dziś wyobrazić – bo przecież, co tam taka jedna bitwa (choć pod względem wojskowym dobrze z resztą przygotowana); bez wielkich ofiar – jak na realia wojenne (zaledwie kilku rannych i kilku zabitych z obu stron); walka Polaków z przeciwnikiem zdemoralizowanym, który nie chciał – i nie miał w imię czego – narażać życia i zdrowia …

Ale dla Polski była to zdobycz … dziś mówi się już – zdobycz wszechczasów lub największa zdobycz wojenna naszej historii w ogóle. Ponad 200 milionów ówczesnych marek niemieckich w materiale wojennym … czyli inaczej – w dniu zwycięskiej bitwy, kilkadziesiąt sprawnych, gotowych do walki samolotów. A zaraz po opanowaniu stacji lotniczej na Ławicy – tego samego dnia, 6 stycznia – powstańcy zajęli halę Zeppelinów na Winiarach. Tam, poza balonami rozpoznawczymi, znaleźli w częściach kilkaset różnego typu samolotów.

Korpusy samolotów, skrzydła, śmigła, silniki i części zamienne do nich, uzbrojenie, bomby, różnoraki osprzęt, warsztaty … To wszystko już w parę dni, umożliwiło Polakom sformowanie kilku eskadr lotniczych – nie tylko w Wielkopolsce. Armia Wielkopolska dysponowała 4 eskadrami już wiosną 1919, a transporty samolotów wysyłanych koleją do Warszawy, rozpoczęły się już w styczniu. Polska więc, dzięki „Ławickiej wiktorii” zaczęła dysponować istotną siłą militarną z powietrza.

Trudno dziś policzyć … może ktoś to zrobił, lub zrobi niebawem… ale to właśnie samoloty z Ławicy umożliwiły postawienie na nogi lotnictwa wojskowego odradzającej się Rzeczypospolitej. Mogliśmy szukać przewagi w powietrzu nad armią bolszewicką, tak w sprzęcie jak i wyszkoleniu pilotów, stając do wyznaczania wschodnich kresów Polski.

Ze wspomnień powstańców wynika, że zajęcie stacji lotniczej na Ławicy było planowane jeszcze przed wybuchem Powstania 27 grudnia 1918. Mieczysław Paluch – komendant … czego? – nieformalnie Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego, nieformalnie pruskiej Służby Straży i Bezpieczeństwa … nazywany komendantem, bo był przewodniczącym wydziału wojskowego rady robotników i żołnierzy w zrewolucjonizowanym garnizonie wojsk pruskich w Poznaniu. To on wpadł na pomysł, by Służba Straży i Bezpieczeństwa powołana przez Niemców, była zbrojnym ramieniem Polaków. On zorganizował tajny sztab, który planował Powstanie zbrojne i od listopada 1918 pilnował, by prusacy nie wywieźli z poznańskiego żadnego karabinu, naboju, czy … samolotu. Paluch zaplanował i zrealizował zdobycie Ławicy wbrew – jak wspominali powstańcy – naszej władzy politycznej, czyli Naczelnej Radzie Ludowej. On skutecznie mianował Wiktora Pniewskiego dowódcą stacji lotniczej na dzień przez bitwą. Wiedział, co robił.

A już  8-go stycznia 1919, czyli w dwa dni po bitwie o Ławicę, zdobyte tam samoloty zbombardowały stację lotniczą we Frankfurcie n/Odrą w odwecie za naloty pruskie w okolicach Poznania. Zamknęło to zakusy prusaków, do dalszego zapuszczania się w przestrzeń powietrzną Wielkopolski. Później – istnieją też wspomnienia powstańców, o tym – że samoloty z Ławicy brały udział w walkach na różnych frontach Powstania. Na froncie północnym ponoć, pod Kcynią, polscy piloci-powstańcy, z powietrza, zbierali informacje o rozmieszczeniu formacji niemieckich, co ułatwiło zwycięstwo i utrzymanie linii frontu – mimo że powstańców było mniej i byli słabiej uzbrojeni. Artylerię też lepiej można było wykorzystać, znając – dzięki lotnikom – precyzyjnie pozycje przeciwnika.

Powstanie Narodowe Wielkopolskie miało wielu bohaterów, lecz „sprężyną”, komendantem, „duchem sprawczym” zdarzeń natury militarnej był w tych dniach Mieczysław Paluch. Odsunięty przez polityków po mianowaniu dowódcą Powstania mjr Taczaka, został szefem sztabu gen. Grudzielskiego. Prowadził działania zbrojne Powstańców podczas walk na tzw. Froncie Północnym. Planował zwycięskie bitwy pod Szubinem i Kcynią.