„Komendant Rakoczy — Alfons Zgrzebniok — Śmiałek z Dziergowic” – dowódca Powstań Śląskich.

Alfons Zgrzebniok

(ur. 16 sierpnia 1891 w Dziergowicach, zm. 31 stycznia 1937 w Marcinkowicach k. Nowego Sącza)

Urodził się, jako najstarsze z dziewięciorga dzieci Juliusza i Eleonory z domu Rakoczy. Edukację rozpoczął w szkole w rodzinnych Dziergowicach. Kontynuował naukę w Gimnazjum w Raciborzu. Dzięki świetnym wynikom w nauce, pomimo działalności w Kółku Polskim pozwolono mu przystąpić do matury, którą zdał celująco w 1909 r. Rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, od razu włączając się w działalność tajnej organizacji „Zet” zrzeszającej polskich studentów.

Powołanie w szeregi armii niemieckiej wraz z wybuchem I Wojny Światowej zmusza go do przerwania studiów. Walcząc na froncie, zachodnim awansuje do stopnia porucznika. Trzykrotnie ranny, zostaje zwolniony ze służby w 1917 r.

Po powrocie ze szpitala w Lipsku wraca do rodzinnych Dziergowic i rzuca się w wir działalności niepodległościowej. Wstępuje w szeregi Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, przyjmując jako pseudonim nazwisko panieńskie matki – „Rakoczy”. Wkrótce zostaje komendantem powiatu kozielskiego, a w czerwcu 1919 r. zostaje Komendantem Głównym POW GŚl. i na jej czele dowodzi działaniami zbrojnymi I i II Powstania Śląskiego.

W III Powstaniu Śląskim Alfons Zgrzebniok kieruje Wydziałem Personalnym Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych, a następnie służy w jej Wydziale III (operacyjnym) i jako doradca wojskowy przy sztabie I Dywizji Powstańczej.

Po podziale Śląska zostaje w 1923 r. nauczycielem gimnastyki w Gimnazjum w Wielkich Hajdukach. W lutym 1923 r. Zgrzebniok żeni się z Heleną Woźniak, pochodzącą ze śląskiej rodziny o głębokich tradycjach patriotycznych. Sama Helena była organizatorką Towarzystwa Polek, należała też do Towarzystwa Śpiewu im. Stanisława Wyspiańskiego. Braćmi Heleny byli, na trwale wpisani w historię III powstania: ks. Henryk Woźniak, kapelan pułku Fojkisa, ks. Karol Woźniak, dowódca batalionu szturmowego w tymże pułku, Fryderyk Woźniak ps. „King”, również dowódca batalionu powstańczego oraz ks. Wilhelm Woźniak, jedna z czołowych postaci wśród przywódców politycznych na Górnym Śląsku.

W 1927 r. wraca w szeregi Wojska Polskiego w stopniu kapitana i pełni funkcję kierownika referatu w Wydziale Wojskowym Komisariatu Generalnego RP w Wolnym Mieście Gdańsku. Po odwołaniu z placówki w Gdańsku z powodu niebezpieczeństwa zamachu na jego życie wyjeżdża na krótko do Warszawy, a po przejściu do cywila zostaje naczelnikiem Wydziału Pracy i Opieki Społecznej w Urzędzie Wojewódzkim w Toruniu.

W 1934 roku zostaje mianowany wicewojewodą białostockim. W tym czasie pełnił również liczne funkcje w organizacjach społecznych, głównie o charakterze wojskowym.

Alfons Zgrzebniok zmarł nagle 31 stycznia 1937 r. Został pochowany na cmentarzu w Rybniku, ponieważ jego rodzinne Dziergowice po podziale Śląska w 1922 r. pozostały nadal po stronie niemieckiej.